Wraz z wiekiem organizm człowieka staje się bardziej podatny na różnego rodzaju infekcje, w tym choroby sezonowe, takie jak grypa czy zapalenie płuc. Osoby starsze, zwłaszcza te powyżej 65. roku życia, należą do grupy szczególnego ryzyka powikłań zdrowotnych spowodowanych przez infekcje wirusowe i bakteryjne. O potrzebie promowania profilaktycznych szczepień w tej grupie wiekowej jako skutecznej formy ochrony zdrowia mówiły, podczas ostatniego wykładu Uniwersytetu Trzeciego Wieku, mgr farm. Dorota-Ulma-Tylek oraz mgr farm. Beata Bujny-Stęchlicka.
Dlaczego szczepienia są ważne dla osób starszych?
Z wiekiem układ odpornościowy traci swoją efektywność. Zjawisko to nazywane jest immunosenescencją i oznacza osłabienie odpowiedzi immunologicznej organizmu. W praktyce oznacza to, że osoby starsze mają trudności z radzeniem sobie z infekcjami, a ich powrót do zdrowia może trwać dłużej. Powikłania po chorobach sezonowych mogą prowadzić do hospitalizacji, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci.
Profilaktyczne szczepienia są skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowania, a co za tym idzie – ryzyka powikłań. Szczepionki pomagają organizmowi przygotować się na spotkanie z wirusem lub bakterią, co skraca czas reakcji układu odpornościowego i zmniejsza intensywność objawów choroby.
Jakie szczepienia są zalecane dla osób starszych?
W Polsce osoby starsze powinny rozważyć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciw grypie – Grypa to jedna z najczęstszych chorób sezonowych. Szczepienie zaleca się wykonywać co roku, ponieważ wirusy grypy mutują, a szczepionka jest dostosowywana do aktualnych szczepów wirusa.
- Szczepienie przeciw pneumokokom – Pneumokoki mogą powodować groźne dla życia zapalenie płuc, sepsę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Osoby starsze są szczególnie narażone na powikłania wynikające z zakażenia tymi bakteriami.
- Szczepienie przeciw COVID-19 – Pandemia koronawirusa pokazała, jak groźne dla osób starszych mogą być choroby zakaźne. Regularne dawki przypominające szczepionki przeciw COVID-19 pomagają utrzymać odporność na wysokim poziomie.
- Szczepienie przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi (DTP) – Tężec i błonica to choroby, które mogą być śmiertelne, a krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych ze względu na ryzyko ciężkiego zapalenia płuc.
Korzyści wynikające ze szczepień dla osób starszych
Regularne szczepienia pozwalają:
- Zmniejszyć ryzyko hospitalizacji – Osoby zaszczepione rzadziej wymagają leczenia szpitalnego w przypadku zachorowania.
- Zredukować ryzyko powikłań – Szczepienia zmniejszają ryzyko groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli czy sepsa.
- Zwiększyć komfort życia – Dzięki szczepieniom osoby starsze mogą cieszyć się lepszym zdrowiem i uniknąć przykrych konsekwencji związanych z chorobą.
Mit: „Szczepienia są niepotrzebne, bo już chorowałem”
Wśród osób starszych można spotkać się z przekonaniem, że szczepienia są zbędne, ponieważ ich organizm już wcześniej zetknął się z danym wirusem. Jest to jednak błędne myślenie. W przypadku chorób sezonowych, takich jak grypa, wirusy mutują, a naturalna odporność nie jest wystarczająco silna, by skutecznie chronić przed każdym szczepem wirusa.
Wyzwania w promowaniu szczepień wśród osób starszych
Mimo licznych korzyści wynikających ze szczepień, wiele osób starszych wciąż rezygnuje z tej formy profilaktyki. Wynika to z różnych przyczyn:
- Obawy przed skutkami ubocznymi – Niektórzy seniorzy obawiają się, że szczepienia mogą wywołać niepożądane reakcje organizmu.
- Niedostateczna wiedza – Wiele osób starszych nie jest świadomych korzyści płynących ze szczepień.
- Fałszywe informacje – Fake newsy na temat szczepień wciąż wpływają na decyzje niektórych seniorów.
Jak zachęcić osoby starsze do szczepień?
Aby zwiększyć poziom zaszczepienia wśród osób starszych, konieczne jest podjęcie działań edukacyjnych i informacyjnych. Oto kilka rekomendacji:
- Prowadzenie kampanii społecznych – Kampanie powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości percepcyjnych seniorów.
- Zaangażowanie lekarzy rodzinnych – Lekarze mają kluczową rolę w przekonywaniu swoich pacjentów do szczepień.
- Ułatwienie dostępu do szczepień – Warto organizować mobilne punkty szczepień, zwłaszcza w miejscach zamieszkania osób starszych.
Profilaktyczne szczepienia przeciw chorobom sezonowym są niezwykle ważne dla osób starszych, ponieważ pomagają zmniejszyć ryzyko zachorowania, powikłań oraz hospitalizacji. W obliczu starzenia się społeczeństwa i rosnącej liczby seniorów, promowanie szczepień powinno stać się priorytetem polityki zdrowotnej. Edukacja, wsparcie lekarzy oraz ułatwiony dostęp do szczepień mogą znacząco poprawić sytuację zdrowotną tej grupy wiekowej.