Osteoporoza to choroba układu kostnego, charakteryzująca się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości, co prowadzi do ich osłabienia i zwiększonej podatności na złamania. Jest to poważny problem zdrowotny, szczególnie wśród osób starszych, ale może dotyczyć również młodszych osób. Przyczyny i sposoby zapobiegania omawiał na ostatnim wykładzie AKADEMII ZDROWIA, który odbył się 16 stycznia 2025 roku w naszej bibliotece, dr Tomasz Sawczyn.
Sam wykład był bardzo ciekawy i pouczający i ważny nie tylko dla osób starszych. Dlatego dla tych wszystkich, którzy nie mogli uczestniczyć w ostatnim wykładzie dra Sawczyna sporządziliśmy krótkie podsumowanie tego, o czym ten wykład traktował.
Osteoporoza to przewlekła choroba, w której dochodzi do stopniowego zmniejszania gęstości kości, co prowadzi do ich osłabienia i zwiększa ryzyko złamań. Problem ten dotyka przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety po menopauzie, ale może wystąpić w każdym wieku. W poniższym artykule omówimy przyczyny tej choroby oraz skuteczne sposoby zapobiegania jej rozwojowi.
Przyczyny osteoporozy
1. Czynniki hormonalne
Hormony odgrywają kluczową rolę w zdrowiu kości. Spadek poziomu estrogenów u kobiet w okresie menopauzy znacznie przyspiesza utratę masy kostnej. Podobnie niski poziom testosteronu u mężczyzn może prowadzić do osłabienia kości. Zaburzenia pracy tarczycy, przytarczyc oraz nadnerczy także mogą wpływać na zdrowie układu kostnego.
2. Czynniki żywieniowe
Dieta uboga w wapń i witaminę D jest jednym z głównych czynników ryzyka osteoporozy. Brak tych składników prowadzi do niedostatecznej mineralizacji kości. Z kolei nadmiar fosforanów, występujący w przetworzonej żywności i napojach gazowanych, może zaburzać gospodarkę wapniową organizmu.
3. Styl życia
Brak aktywności fizycznej, palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu to czynniki, które znacznie zwiększają ryzyko osteoporozy. Osoby prowadzone siedzący tryb życia są bardziej narażone na osłabienie kości, podobnie jak te, które spożywają nadmierne ilości kofeiny.
4. Czynniki genetyczne i wiekowe
Zaawansowany wiek oraz obciążenie rodzinne to często niezależne od nas czynniki ryzyka. Wraz z wiekiem naturalnie zmniejsza się gęstość kości, co sprawia, że starsze osoby są bardziej podatne na osteoporozę.
5. Choroby i leki
Przewlekłe choroby, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca czy celiakia, mogą wpływać na zdrowie kości. Długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów także zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy.
Jak zapobiegać osteoporozie?
Chociaż nie na wszystkie czynniki ryzyka mamy wpływ, istnieje wiele skutecznych sposobów, by zapobiegać osteoporozie i utrzymać zdrowe kości.
1. Zdrowa dieta
Właściwie zbilansowana dieta to podstawa profilaktyki osteoporozy. Należy zadbać o odpowiednią ilość wapnia i witaminy D:
- Wapń: Najlepszymi źródłami wapnia są produkty mleczne (mleko, jogurty, sery), zielone warzywa liściaste (np. jarmuż, brokuły), tofu, migdały oraz ryby (np. sardynki z ośćmi).
- Witamina D: Pozyskiwana jest głównie poprzez ekspozycję na słońce, ale można ją również dostarczyć w diecie poprzez spożywanie tłustych ryb (makrela, łosoś) czy wzbogaconych produktów spożywczych.
- Unikaj nadmiernego spożycia soli i przetworzonej żywności, która może wpływać negatywnie na gospodarkę wapniową.
2. Aktywność fizyczna
Regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu zdrowych kości. Szczególnie polecane są:
- Ćwiczenia obciążające kości, takie jak spacery, bieganie, taniec czy joga.
- Trening siłowy, który stymuluje wzrost masy kostnej i poprawia równowagę.
3. Styl życia
- Rzuć palenie papierosów i ogranicz spożycie alkoholu oraz kofeiny.
- Utrzymuj prawidłową masę ciała, gdyż nadmierna chudość może być czynnikiem ryzyka.
4. Profilaktyka medyczna
- Regularnie wykonuj badania gęstości mineralnej kości (densytometria), szczególnie po 50. roku życia lub w przypadku obciążenia rodzinnego.
- Skonsultuj się z lekarzem w celu oceny ryzyka i ewentualnej suplementacji wapnia oraz witaminy D.
5. Edukacja i świadomość
- Bądź świadomy wczesnych objawów osteoporozy, takich jak częste złamania, ból pleców czy zmniejszenie wzrostu.
- Unikaj długotrwałego stosowania leków osłabiających kości bez konsultacji z lekarzem.
Podsumowanie
Osteoporoza to poważna choroba, której rozwój można skutecznie zahamować, wprowadzając zdrowe nawyki żywieniowe, regularną aktywność fizyczną oraz dbając o profilaktykę medyczną. Im wcześniej zaczniemy dbać o zdrowie kości, tym większa szansa na uniknięcie powikłań związanych z tą chorobą w przyszłości. Dbajmy o swoje kości już dziś, aby cieszyć się sprawnością przez długie lata!